Almanya Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı Hubertus Heil, emekli maaşlarının bu yıl yüzde 3,74 oranında artacağını açıkladı. Çalışanların toplu sözleşme görüşmelerinde aldığı zamma endeksli olarak emekli maaşlarına yapılan zam 1 Temmuz'dan itibaren geçerli olacak. Sosyal Demokrat Partili (SPD) Bakan Heil, "İstikrarlı emeklilik maaşı bir lüks değil, hayatı boyunca zorlu şekilde çalışmış herkesi kapsayan emek adaletidir" diye konuştu.
Almanya'da emekli maaşlarına geçen yıl da yüzde 4,57 oranında zam yapılmıştı. Ülkede geçerli olan düzenleme, en düşük emekli maaşının, çalışanların ortalama maaşının yüzde 48'ine tekabül edecek şekilde yükselmesini öngörüyor.
Sosyal Demokratlar bunun kanun ile gelecekte de garanti altına alınması için bastırırken, 23 Şubat'ta yapılan seçimler sonrası kurulması muhtemel koalisyonun büyük ortağı olan Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ile Hristiyan Sosyal Birlik'in (CSU) oluşturduğu Birlik partileri bunu reddediyor. CDU/CSU bu oranın yüzde 48'den 40'a düşürülmesi gerektiğini savunuyor. SPD ise seçimler öncesinde dağılan üçlü koalisyondaki ortaklarıyla emekli maaşlarındaki artışın 2039'a kadar ortalama maaşın yüzde 48'i oranına denk gelecek şekilde olması için kanuni düzenleme yapılmasında uzlaşmıştı.
Emeklilerin ve dar gelirlilerin haklarını savunan sivil toplum kuruluşları ise aksine bu oranın asgari olarak yüzde 53 olması gerektiğini, özellikle düşük emekli maaşı olanlar için zamların çok yetersiz olduğunu vurgulayarak eleştiriyor.
Emekli maaşlarının gelecekteki artışına dair düzenlemenin, kurulması muhtemel CDU/CSU ve SPD hükümeti ortaklarının koalisyon görüşmelerinde de tartışma yaratması bekleniyor.
Yüzde 3,74 zam ne demek?
1 Temmuz'dan itibaren geçerli olacak yeni zam ile Almanya'da "standart emekli maaşı" olarak nitelenen bin 800 euroluk emekli maaşına 66 euro zam yapılacak. Ancak Almanya'da "standart emekli maaşı" için 45 çalışma yılını tamamlamış olmak şartı aranıyor.
Oysa "standart emekli maaşı" diye genel bir tanımlama yapılması güç. Çünkü her emeklinin maaşı çalıştığı yıla, çalışırken aldığı ücrete, ödediği emeklilik sigortası primine, medeni durumuna ve vergi dilimine bağlı olarak değişiyor. Ayrıca Almanya'da 45 kıdem yılını dolduran kişilerin sayısı da düşük.
Son 20 yılda çalışılan süre artıp emeklilik yaşı yükselirken 45 kıdem yılına ulaşan kişilerin sayısının yine de az olduğu dikkati çekiyor. Almanya Emeklilik Sigortası'nın verilerine göre; 2003'te bir çalışan emeklilik yaşına ulaştığında doldurduğu kıdem yılı 33'tü. 2023'te ise bu süre 39,3'e yükseldi. En belirgin artış kadın çalışanlarda görüldü. 2003'te emekli olan bir kadın 26,6 yıl çalışma yılını geride bırakırken, 2023'te emekli olan bir kadının çalıştığı ve yasal emeklilik sigortasına prim ödediği süre 37,3 yıl oldu.
Çalışılan sürenin artmasında erken emeklilik şartlarının zorlaştırılması ve emeklilik yaşının kademeli olarak 67'ye yükseltilmesi de belirleyici oldu.
58 milyon kişi emeklilik sigortasında kayıtlı
84 milyon nüfusa sahip Almanya'da istihdamda olup da yasal emeklilik sigortasına prim ödeyenlerin sayısı da rekor düzeyde seyrediyor. Aktüel rakamlar bunun 46 milyon 100 bin kişi olduğunu gösteriyor.
Almanya Emeklilik Sigortası'nın geçen yıl yayınladığı "Emeklilik Atlası" verilerine göre 2023'te emekli sandığında 381 milyar 200 milyon euro toplandı.
Bunun 289 milyar 600 milyon euroluk kısmı çalışanların ödediği primlerden, 91 milyar 600 milyonu da devlet katkı payıyla sağlandı.
Aynı dönem içinde Almanya Emeklilik Sigortası'nın giderleri ise 379 milyar 800 milyon euro oldu. Bunun 340 milyarlık bölümü doğrudan emekli maaşı olarak, geri kalanı da emeklilerin özel sağlık ihtiyaçları için harcandı. 4 milyar 900 milyon da idari gider masraflarına kullanıldı.
Almanya'da 21 milyon emekli var
2023'te Almanya Emeklilik Sigortası'na kayıtlı 58 milyon kişi kayıtlara geçerken, bunun 40 milyonu çalışarak sigorta primini maaşından ödeyen "aktif sigortalı" kesim oluşturdu.
Bu kesimin 33 milyonu tam zamanlı çalışıyor, yaklaşık 13,5 milyonu serbest meslek sahibi veya kendi isteğiyle primlerini ödeyenlerden oluşuyor. Geri kalanları ise yarı zamanlı istihdamdakilerden, işsizlik parası ve devletten sosyal yardım alanlardan, evde hasta ve yaşlı bakımı yapanlardan oluşuyor.
Almanya Emeklilik Sigortası'nda kayıtlı olan 40 milyon "aktif sigortalıdan" yani çalışarak primini maaşından ödeyenlerden 1 milyon 87 bini Türk vatandaşı.
Almanya'da halen kayıtlı emekli sayısı da 21 milyon. Bunlardan 1 milyon 705 bini emeklilik döneminde Almanya dışında yaşıyor. 2023 itibarı ile Türkiye'ye havale edilen emekli maaşı sayısı 88 bin 174 oldu. Bunların 4 bin 438'ini Alman vatandaşları oluşturdu.
DW/eto jd