İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ve beraberinde 100'den fazla kişinin gözaltına alındığı 19 Mart'tan bu yana tepkiler ve protestolar devam ediyor.
Elon Musk'ın sosyal medya platformu X'teki kullanıcılar, gösterilerden görüntüler paylaşırken, aynı zamanda eylem çağrıları hakkında bilgi ediniyor.
19 Mart'tan bu yana X, Instagram, TikTok ve WhatsApp'a aralıklı olarak erişim kısıtlamaları getirilirken, eski adıyla Twitter'da bir dizi kullanıcının hesabı da askıya alındı.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, toplamda "326 şüpheli hesap" tespit ettiklerini ve bunların 72'sinin yurtdışında olduğunu ifade etti. Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığımız ve Güvenlik Daire Başkanlığı'nın çalışmasıyla sosyal medya faaliyetleri nedeniyle 54 kişinin gözaltına alındığı belirtildi.
Askıya alınan bazı hesaplara sadece Türkiye'den erişilemediği görülüyor. Bunlar arasında eylem koordinasyonu için kullanılan ve kullanıcı adlarında üniversitelerin isminin geçtiği öğrenci hesaplarının da yer aldığı göze çarpıyor.
Grok'tan Musk'a eleştiri
Musk'ın platformu ifade özgürlüğünün beşiği olarak nitelemesi nedeniyle birçok kullanıcı, söz konusu hesapların askıya alınmasını eleştirerek, teknoloji milyarderinin samimi davranmadığını dile getirmeye başladı.
Üstelik bu eleştirilerden bazıları X'in yapay zeka sohbet botu Grok'tan geliyor.
Kullanıcıların gönderilerin yorumlarına etiketleyerek çeşitli sorular yönelttiği Grok, bizim de konuyla ilgili bir sorusumuza şu yanıtı verdi:
"X'in, protestoların organizatörleri gibi Türk hesaplarını askıya alması, Elon Musk'ın ifade özgürlüğü duruşuyla tutarsız görünüyor. Musk'ın ifade özgürlüğü savunuculuğuna rağmen, X, özellikle Türkiye'nin katı yasal ikliminde, direnişten ziyade yasal taleplere öncelik veriyor."
Grok ayrıca, X'i "hükümetlerin baskısına giderek daha fazla boyun eğen bir platform" olarak niteliyor.
Taleplerin yüzde 86'sını karşıladı
X'in kendi yayınladığı şeffaflık raporlarına göre platform, Türkiye'de 2024'ün ikinci yarısında içerik kaldırma yönündeki hükümet taleplerinin yaklaşık yüzde 86'sını karşıladı.
Yılın ilk yarısında bu oran yüzde 68'di.
Diğer yandan bu, X'in ülkedeki içeriğe erişimi kısıtlayarak tartışmalara neden olduğu ilk olay değil.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2023'te yeniden seçildiği genel seçimlerde X, erişim kısıtlamasıyla gündeme gelmişti. O dönemde Musk açıkça, "Twitter'ın Türkiye'de varlığını erişilebilir olarak sürdürebilmesi için" içeriği kısıtladıklarını söylemişti.
Milyarder, "Twitter'ın tamamen kapanması veya bazı tweet'lere erişimin kısıtlanması olmak üzere iki seçeneğimiz var," ifadelerini kullanmıştı.
Grok'un bazı cevapları da Musk'ın bu ifadeleri doğrultusunda şekillendirilmiş gibi görünüyor. Örneğin sohbet botunun bir yanıtında, "Musk'ın öngördüğü üzere ifade özgürlüğü meselesi, direncin maliyeti taleplere uymanın faydasından daha ağır bastığında değişir. Bu, söylemle tam olarak uyuşmayan karmaşık bir gerçeklik," ifadeleri yer aldı.
Grok gibi sohbet botları halihazırda var olan veya özel olarak üretilen veriler ve metinlerle eğitiliyor. Ancak eğitim sürecinin ardından belirli ölçüde akıl yürütme yetisi de kazanabiliyorlar.
Bu da Grok'un bazı söylemlerinin özel olarak filtrelendiği anlamına gelebilir. Bazı söylemleri ise Musk'ın kişisel tutumundan son derece farklı olabiliyor. Milyarder, Grok'u "gelmiş geçmiş en nüktedan" sohbet botu olarak niteliyor.
X hangi ülkelerde hükümet taleplerini ne kadar ciddiye alıyor?
O dönemki adıyla Twitter'ın hükümetlerin yasal taleplerine uyma oranı 2021'de yüzde 50'ydi. Bu oran son yıllarda ciddi biçimde arttı.
Bu değişim, Musk'ın ifade özgürlüğü konusundaki duruşuna rağmen 2022'de platformu devralmasından bu yana giderek daha görünür hale geldi.
Avrupa Birliği ülkelerinde 2024'ün ikinci yarısında taleplerin karşılanma oranı yüzde 90'a ulaştı.
Yine 2024'te ABD'nin taleplerinin yüzde 72'sine uyuldu. Bu talepler 18.000 hesabı etkiledi.
İngiltere'de taleplerin karşılanma oranı yüzde 86 ile daha yüksekti.
Öte yandan bu oranlar, ülkelerin kendi yasal süreçleri nedeniyle de değişiklik gösterebiliyor. Örneğin, ABD'de hesap kaldırma ve verilere erişme süreci mahkeme emri gerektirirken, İngiltere'de böyle bir zorunluluk yok.
Türkiye'de ise 2022'de kabul edilen sosyal medya yasası, hükümete içerikleri denetlemek için geniş yetkiler tanıyor.Euronews
