Uyku, sağlığımız için hayati olsa da hâlâ birçok bilinmezle dolu.
Hayatımızın yaklaşık üçte birini uykuda geçiriyoruz ancak ihtiyacımız olan süre kişiden kişiye değişebilir. Kimi için sekiz saat idealken, kimileri daha azıyla yetinebilir.
Peki, uzmanlar uyku süresi hakkında ne diyor?
'Öz bakım'
Stanford Üniversitesi’nden uyku uzmanı Dr. Rafael Pelayo, "Sebepleri tam olarak bilinmese de hepimizin yaptığı hayati bir şey" diyerek, uykunun önemine dikkat çekiyor. "Uyuduğunuzda olağanüstü bir şey olur—bu, en doğal öz bakım biçimimizdir."
Johns Hopkins’ten davranışsal uyku tıbbı uzmanı Molly Atwood’a göre, çoğu insan yedi ila dokuz saat uyur ve bu süre, sağlık sorunlarıyla en az ilişkilendirilen aralıktır. Ancak altı saatten az ya da dokuz saatten fazla uyuyanların sağlık riskleri artabilir—elbette herkesin ihtiyacı farklıdır.
Pelayo, uyku süresi kadar kalitesinin de önemli olduğunu vurgulayarak, "Eğer saatlerce uyuyup yorgun uyanıyorsanız, bir şeyler ters gidiyor demektir," diyor. Ve ilginç bir benzetme ekliyor: "En sevdiğiniz restorandan aç hissederek ayrılmamalısınız."
Ne kadar uykuya ihtiyacımız olduğu değişiyor
İhtiyacımız olan uyku miktarı hayatımız boyunca değişir. Yeni doğanlar en çok 14 ila 17 saat arasında uykuya ihtiyaç duyarlar.
Atwood, "Kesinlikle bebekken ve çocukken, çok hızlı büyüdüğümüz için, çok daha fazla uykuya ihtiyacımız var," dedi.
Ulusal Uyku Vakfı, 26 ila 64 yaş arasındaki çoğu yetişkinin yedi ila dokuz saat arasında uyumasını öneriyor.
Daha yaşlı yetişkinler biraz daha az, 16-25 yaş arası genç yetişkinler ise biraz daha fazla uyuyabilir.
İnsanlar kabaca her 90 dakikada bir uyku evrelerinden geçerler. Atwood, gecenin ilk bölümünde döngünün daha çok yavaş dalga uykusu ya da derin uyku olduğunu ve bunun vücudun onarılması ve yenilenmesi için gerekli olduğunu söyledi. Bu aynı zamanda "büyüme hormonunun" salgılandığı zaman.
Gecenin ilerleyen saatlerinde ise uyku döngüsünün daha büyük bir kısmı hızlı göz hareketi uykusu ya da rüya uykusu olarak adlandırılan, öğrenme ve hafıza konsolidasyonu ya da kısa süreli hafızanın uzun süreli hafızaya dönüştüğü süreç için önemli olan uykuda geçer.
Atwood, çocukların daha fazla "derin uyku" çektiğini ve gecenin yaklaşık yüzde 50'sinin bu alanda geçtiğini söyledi. Atwood, ergenlik döneminde bu oranın düştüğünü, çünkü vücudumuzun aynı tür onarım ve restorasyona ihtiyaç duymadığını söyledi.
Ergenlik döneminde ise ilginç bir şey daha oluyor: uykuda cinsiyete dayalı farklılıklar ortaya çıkmaya başlıyor.
Kadınlar erkeklerden daha mı fazla uykuya ihtiyaç duyar?
Atwood, araştırmaların kadınların daha fazla uykuya ihtiyacı olduğunu göstermediğini, ancak kadınların ortalama olarak erkeklerden biraz daha fazla uyuduğunu söyledi.
Bu genç yaşlarda başlıyor. Pelayo, aynı uyku ihtiyaçlarına sahip olmalarına rağmen, genç kızların genç erkeklerden daha az uyuduğunu söyledi. Ayrıca, genç kızlar uykusuzluktan daha sık şikayet etme eğiliminde.
ABD'deki UC Berkeley'de uyku üzerine çalışan klinik psikolog ve profesör Allison Harvey, kadınlar ilk kez anne olduklarında, genellikle gece boyunca yeni doğan bebeklerle daha sık ilgilendiklerini, bunun da daha az uyku anlamına geldiğini söyledi.
Hormonlar da hamilelik ve menopoz dönemlerinde kadınların uyku miktarını ve kalitesini etkileyebilir.
Uzmanlar, kadınların adet döngüsünden hemen önce de daha fazla uykuya ihtiyaç duyabileceğini söylüyor.
Uyku için ne zaman yardım alınmalı
Kendinizi huysuz, sinirli ve dikkatsiz hissettiğinizde yeterince uyumadığınızı anlarsınız. Uzun vadede, bu küçük semptomlar ciddi sorunlara, hatta ölümcül sorunlara dönüşebilir.
Atwood, "Yeterince uyumuyorsanız ya da tedavi edilmemiş uykusuzluk veya uyku apneniz varsa, depresyon riskiniz artar" dedi.
"Yüksek tansiyon, kalp krizi ve felç riski gibi kardiyovasküler sorun riskiniz artar. Bağışıklık sisteminiz tehlikeye girer. Alzheimer için daha büyük risk altındasınız."
Her gece önerilen miktarda uyuyor ancak yine de yorgun hissederek uyanıyorsanız, pratisyen hekiminize gitmeyi düşünebilirsiniz.
Atwood, uykuya etki edebilecek diğer sağlık sorunlarının göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtiyor. Ancak sorunlar devam ederse, bir uyku uzmanına danışmanın faydalı olabileceğini söylüyor.Euronews