Dünya Meteoroloji Örgütü'nün (World Meteorological Organization - WMO) dönüm noktası niteliğindeki son raporu, 2024 yılının 175 yıllık gözlemler sonucunda en sıcak yıl olduğunu doğruladı.
Atmosferdeki CO2 konsantrasyonları son 800.000 yılın en yüksek seviyelerine ulaşmış durumda ve küresel olarak son 10 yılın her biri ayrı ayrı kayıtlara geçen en sıcak on yıl oldu.
Küresel İklimin Durumu raporu ayrıca geçen yılın, sanayi öncesi dönemin 1.5C'den fazla üzerinde gerçekleşen ilk takvim yılı olduğunu da teyit ediyor.
WMO, küresel ortalama sıcaklıkları 1.5 derece içinde tutmanın hâlâ mümkün olduğunu söylüyor. En kötü iklim etkilerini sınırlandırmaya yönelik kritik Paris Anlaşması'nın aşılmadığını da ekliyor.
Buna rağmen, gezegen ısındıkça "artan hava ve iklim etkilerine" tanık oluyoruz. Rapora göre sonuçlardan bazıları, binlerce yıl olmasa bile yüzlerce yıl boyunca geri döndürülemez.
Aşırı hava koşullarının 'yıkıcı sonuçları' oluyor
WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, "2024 yılı verileri okyanuslarımızın ısınmaya ve deniz seviyelerinin yükselmeye devam ettiğini gösteriyor," dedi.
"Dünya yüzeyinin kriyosfer olarak bilinen donmuş kısımları endişe verici bir hızla eriyor. Buzullar geri çekilmeye devam ediyor ve Antarktika deniz buzu şimdiye kadar kaydedilen en düşük ikinci boyutuna ulaştı. Bu arada, aşırı hava koşulları dünya çapında yıkıcı sonuçlar doğurmaya devam ediyor."
Rapor, 2024 yılında küresel çapta 151 benzeri görülmemiş aşırı hava olayının gerçekleştiğini ortaya koydu.
Tropikal siklonlar, seller, kuraklıklar ve diğer tehlikeler, son 16 yılda görülen aşırı hava koşulları nedeniyle en yüksek sayıda yeni yerinden edilmeye yol açtı. Bu olaylar aynı zamanda gıda krizlerinin kötüleşmesine katkıda bulundu ve büyük ekonomik kayıplara neden oldu. Rapora göre, insan kaynaklı iklim değişikliğinin "açık işaretleri" 2024 yılında "yeni zirvelere ulaştı."
İngiltere Met Ofisi baş bilim insanı Profesör Stephen Belcher, "En son gezegensel sağlık kontrolü bize Dünya'nın son derece hasta olduğunu söylüyor. Yaşamsal işaretlerin birçoğu alarm veriyor," dedi.
"Uyarılara kulak vermek için ciddi çabalar gösterilmezse, kuraklık, sıcak hava dalgaları ve sel gibi aşırı hava olayları daha da kötüleşmeye devam edecek."
Avrupa'da aşırı hava olaylarının etkisi ne oldu?
WMO verilerine göre, geçen yıl Avrupa'da 114 olağan dışı ve 74 benzeri görülmemiş aşırı hava olayı 26.800 kişiyi yerinden etti, 5.600 kişiyi yaraladı ve 111 kişinin ölümüne yol açtı. Bunlardan, tarihsel normların dışında kalan benzeri görülmemiş hava olayları tek başına 86 kişinin ölümüne ve 24.800 kişinin yerinden olmasına yol açtı.
Bu olaylar arasında Eylül ayında ilk kez 30 derecenin üzerinde sıcaklıkların kaydedildiği Norveç'ten, 1932'den bu yana kaydedilen en uzun yaz mevsiminin yaşandığı Bulgaristan'a kadar uzanan 34 sıcak hava dalgası yer aldı.
Çoğunluğu Danimarka'da gerçekleşen bu eşi benzeri görülmemiş olayların 21'ini de yağmur veya ıslak dönemler oluşturdu. Şubat ve Mart ayları arasında İtalya'nın Lombardiya bölgesinin pek çok yerinde şimdiye kadar kaydedilen en yüksek yağış miktarının görüldüğü iki aylık dönem yaşandı.
2024'te Avrupa'da toplam sekiz eşi benzeri görülmemiş sel olayı yaşandı ve 32 kişi hayatını kaybetti. Bu olaylardan dördü İtalya 'da gerçekleşti - üçü sadece Eylül ve Ekim aylarında Kuzey İtalya'da yaşandı. Polonya, Estonya ve Danimarka'da benzeri görülmemiş bir kuraklık yaşandı, 4.800 kişi yerinden edildi ve dört kişi hayatını kaybetti.
Ülkelerin hava, su ve iklim hizmetlerine yatırım yapması gerekiyor
Dünyanın başka yerlerinde fırtınalar küresel ısınmanın etkisiyle daha da şiddetlendi. Eylül ayında Vietnam, Filipinler ve Güney Çin'i vuran Yagi Tayfunu da dahil olmak üzere en büyük etkiye sahip olayların çoğundan tropikal siklonlar sorumluydu.
ABD'de Helene ve Milton kasırgaları Ekim ayında Florida'nın batı kıyısında karaya çıkarak on milyarlarca dolarlık ekonomik kayba neden oldu. Helene'den kaynaklanan olağanüstü yağış ve sel nedeniyle 200'ün üzerinde ölüm meydana geldi ki bu rakam 2005'teki Katrina'dan bu yana ABD anakarasındaki bir kasırgada meydana gelen en yüksek rakam.
Aralık ayında Tropikal Siklon Chido Mozambik, Malawi ve Mayotte'yi vurdu - Fransız denizaşırı topraklarını vuran en güçlü kasırgalardan biri.** Saatte 200 kilometreyi aşan rüzgârlar tüm mahalleleri dümdüz etti ve birçok topluluğun elektrik ve iletişimini kesti. Mozambik'te yaklaşık 100.000 kişi yerinden oldu.
Profesör Saulo, hava, su ve iklim hizmetlerine yapılan yatırımın, zorlukların üstesinden gelmek ve daha dirençli toplumlar inşa etmek için her zamankinden daha önemli olduğunu söylüyor.
"WMO ve küresel toplum, karar vericilerin ve toplumun genelinin aşırı hava koşullarına ve iklime karşı daha dirençli olmasına yardımcı olmak için erken uyarı sistemlerini ve iklim hizmetlerini güçlendirme çabalarını yoğunlaştırıyor," diye ekliyor.
"İlerleme kaydediyoruz ancak daha ileri gitmemiz ve daha hızlı olmamız gerekiyor. Dünya genelindeki tüm ülkelerin sadece yarısı yeterli erken uyarı sistemlerine sahip."
Euronews