ABD'de Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanı Robert F. Kennedy Jr.'ın yetki alanına giren Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), aşılar ve otizm arasındaki olası bağlantıları incelemeyi planlıyor.
Kennedy Jr.'ın geçmişte aşıların otizme neden olduğu iddiasıyla sürdürdüğü aşı karşıtı hareket de benzer tartışmalara neden olmuş, ancak bu iddiaya bilimsel kanıt sunulamamıştı.
Reuters haber ajansına konuşan ve adı açıklanmayan iki kaynak, CDC'nin yürüteceği araştırmanın aşılar ve otizm arasında bağlantı olup olmadığını irdeleyeceğini belirtti. Ancak Kennedy Jr.'ın bu çalışmada yer alıp almayacağı henüz bilinmiyor.
Aşıların otizme neden olduğu iddiasının perde arkası
Aşıların otizme neden olduğu iddiası, ilk olarak, Britanyalı gastroenteroloji uzmanı Dr. Andrew Wakefield'ın 1998'de 12 arkadaşıyla birlikte tıp dergisi Lancet'te KKK (kızamık, kızamıkçık, kabakulak) isimli karma aşıyla otizmin bağlantılı olabileceğini öne süren bir makale yayınlamasıyla ortaya çıktı.
Makale, KKK aşısındaki canlı virüsün bağırsak mukozasının geçirgenliğini artırarak kana, oradan da beyne geçtiğini ve otizme neden olduğunu iddia ediyordu. Çalışmada yer alan 12 çocukta otizm bulgularının KKK aşılamasından bir ay sonra ortaya çıktığı söyleniyordu.
Ancak Wakefield'ın çalışmasında ciddi metodoloji problemleri vardı ve bu nedenle bilimsel çevreler tarafından şüpheyle karşılanmıştı. Her şeyden önce çalışma sadece 12 çocuk üzerinde yapılmıştı. O yıllarda İngiltere'de ayda 50.000 çocuk KKK aşısı oluyordu. Bağlantının sadece 12 çocukta gösterilmesi ise verilerin tesadüfi olma ihtimalini gündeme getiriyordu. Ayrıca çalışmada, bilimsel deneylerde altın kriter sayılan kontrol grubu da yoktu. Yani bulgular KKK aşısı olmayan çocuklardan alınan örneklerle karşılaştırılmıyordu. Ayrıca iddia edildiği gibi, bağırsaktan kana, oradan da beyne geçen zehirli maddelere veya KKK aşısına ait kalıntılara da rastlanmamıştı.
Tüm bunlara rağmen makalenin bulguları basında geniş yer buldu. Ebeveynler arasında yayılan endişe nedeniyle KKK aşılama oranları düştü.
Wakefield, kendi kabakulak aşısını satmak için mi bu iddiada bulundu?
Wakefield, makalesi yayınlandıktan sonra bir basın toplantısı düzenledi ve ilk makalede olmayan, hatta çoğu ortak yazarın karşı çıktığı bir iddiada bulundu. Buna göre "KKK aşısı birlikte değil de tek tek yapılsa daha güvenli olurdu."
Ancak Wakefield, aslında çıkar çatışması içerisindeydi ve bir dizi etik ihlalde de bulunmuştu. Zira, bu araştırma sırasında KKK aşısına rakip bir kabakulak aşısının patenti için başvurmuştu. Ayrıca çalışmasında incelediği çocuklardan beşinin, aşı üreticilerine toplu dava açan avukatın müşterileri olduğu ortaya çıktı. Wakefield bu çalışma için söz konusu avukatlardan 50.000 sterlin ödeme almıştı.
Bunun sonucunda çalışmada Wakefield'in ekibinde yer alan 12 doktordan 10'u çekildiğini açıkladı. 2010'da Lancet, etik dışı uygulamalar ve sonuçların çarpıtılması nedeniyle makaleyi yayından çekti. 24 Mayıs 2010'da Wakefield'in "doktor" unvanı da geri alındı.
Kennedy'nin makalesi 'sahtekarlık' nedeniyle kaldırıldı
Kennedy Jr.'ın aşılara yönelik ilgisi de 2000'lerin başında otizm iddialarını sahiplenmesiyle başladı.
2005'te Rolling Stone ve The Salon dergileri, Kennedy Jr.'ın bir makalesi yayınladı. Makalede, aşılardaki timerosal maddesinin otizme ve nörolojik problemlere neden olabileceğine dair kanıtların ABD yönetimi tarafından örtbas edildiği öne sürülüyordu.
Ancak bu yazıları bir dizi düzeltme ve tekzip izlemişti. Bunlardan birinde Kennedy Jr.'ın cıva seviyelerini yanlış aktardığı belirtildi. Tartışmaların ardından 2011'de The Salon, yazıyı kaldırarak, "ardında bilimi lekeleyen sahtekarlık" olduğunu açıkladı.
Öte yandan, ABD yönetimi yazının yayımlanmasından önce, 2001'de aşılara olan güveni artırmak amacıyla grip haricindeki çocuk aşılarından timerosal'i zaten çıkarmıştı. CDC Aşılama Direktörü Frank DeStefano ise, "Otizme neden olsaydı, aşılardan çıkarıldıktan sonra otizm vakalarının azalması gerekirdi. Ancak bu olmadı," demişti.
Yine de timerosal'in zararlı olduğu ve otizme yol açtığı iddiası halen aşı karşıtı görüşün önemli bir bölümünü oluşturuyor. Timerosal, cıvanın dönüşümüyle elde edilen bir bileşik ve bir çeşit cıva bileşiği olan etil cıvadan oluşuyor. Öte yandan etil cıva için yapılan araştırmalar, maddenin beyne geçmediğini ve tamamının 4 ila 9 gün içinde vücuttan dışkılamayla atıldığını gösteriyor. Timerosal, kozmetik malzemeleri ve göz damlalarında da kullanılıyor.
Öte yandan kısa süre önce Fox News'e yaptığı açıklamada Kennedy Jr., aşıların otizme neden olduğu fikrine halen inandığını dile getirdi ve hatta insanları çocukların aşı takvimiyle ilgili CDC yönergelerine "direnmeye" çağırdı. Bu iddialarını Joe Rogan'ın podcastine konuk olduğunda da sürdürdü.
Teksas'ta kızamık salgını: Bir çocuk öldü
25 yıl önce ülke çapında uygulanan etkili aşılama programı sayesinde kızamığın ortadan kalktığı ilan edilmişti. Ancak son günlerde Teksas'ta ortaya çıkan kızamık salgınında okul çağındaki bir çocuk hayatını kaybetti. Yetkililer New Mexico'da aşısız bir yetişkinin de kızamık nedeniyle öldüğünden şüpheleniyor.
Bu vakalar, ABD'de 10 yıldan uzun bir süre sonra ilk kez kızamık kaynaklı ölümlerin yaşandığı anlamına geliyor.
CNBC'ye göre 4 Mart itibarıyla Teksas'ta 159 kızamık vakası kayda geçirilmiş durumda.
Kennedy 180 derece dönmek zorunda kaldı
Kennedy Jr. 2019'da Samoa'yı ziyaret edip aşı karşıtı aktivistlerle görüştükten sonra bölgede büyük bir kızamık salgını çıkmış ve 83 kişi ölmüştü. Sağlık Bakanı, o zamanlar, Children's Health Defense adlı aşı karşıtı kuruluşun başkanıydı.
Öte yandan iç tehditle karşı karşıya kalınca Kennedy, bugüne kadar savunduğu fikirlerin tam tersi yönde açıklama yapmak zorunda kaldı.
Fox'a yazdığı bir köşe yazısında Sağlık Bakanı, kızamık salgını konusunda "derinden endişeli" olduğunu ve "aşıların sadece çocukları kızamıktan korumakla kalmayıp aynı zamanda tıbbi nedenlerle aşı olamayanları koruyarak toplumsal bağışıklığa da katkıda bulunduğunu" ifade etti.
Bu yazı, Kennedy Jr.'ın aşı karşıtı destekçileri arasında halen tartışılıyor.euronews
