Fakat araştırmacıların hâlâ açıklığa kavuşturması gereken noktalar var.
Galler'de yapılan yeni bir araştırma, zona aşısı olan yaşlı bireylerde demans riskinin daha düşük olabileceğini öne sürüyor.
Nature dergisinde yayınlanan çalışma, Galler'de zona aşısı olmaya uygun görülen ya da görülmeyen yaklaşık 283.000 yaşlı yetişkini kapsıyor.
Galler'deki yerel yönetim, 2013'te 79 yaşındaki bireylerin zona aşısına erişimini sağladı ve o tarihten itibaren, 79 yaş, alt sınır olarak kabul edildi.
Fakat stokların az olması sebebiyle o dönem bu yaştan daha büyük olanlara neredeyse hiç aşı yapılmadı.
ABD, Almanya ve Avusturya'dan araştırmacılar, aşı olan ve olmayan 80'li yaşlarındaki insanları gözlemlemeye başladı.
Yedi yıl içinde aşı yaptırmayan yaklaşık her sekiz kişiden birinde demans gerçeğiyle yüzleşildi. Aşı olanlarda ise bu oran yüzde 20 daha azdı.
Yine etkilerin, erkeklere kıyasla kadınlarda daha güçlü olduğu belirtiliyor.
Çalışmanın kıdemli yazarı ve ABD'de Stanford Üniversitesi'nde tıp profesörü olan Dr. Pascal Geldsetzer yaptığı açıklamada, "Bu gerçekten çarpıcı bir bulguydu," dedi.
Benzer şekilde başka çalışmalar da zona aşısının demanstan korunmaya yardımcı olabileceğini öne sürüyor.
Geçtiğimiz yıl Nature Medicine dergisinde yayınlanan bir analizde, daha geliştirilmiş yeni zona aşısı yaptıran insanlarda, sonraki altı yıl içinde demans riskinin önemli ölçüde düşük kaldığı belirtildi.
Yeni olan aşı daha farklı şekilde üretiliyor. Aynı zamanda yaygın olan bu aşı, hem suçiçeği hem de zonayı tetikleyen varisella zoster virüsünden alınmış bir proteini içeriyor. Galler'deki çalışmada kullanılan aşıda ise, virüsün zayıflatılmış canlı bir versiyonu vardı.
İngiltere 2023'te, yeni aşıyı tercih ederek geçmiş dönemde kullanılan tüm aşıları raflardan indirme kararı aldı. Bunda, yeni tür aşının daha uzun süre koruma sağladığı gerekçe gösterildi.
Suçiçeğine yakalanmış bir kişinin vücudunda, pasif halde bulunan virüs yıllar sonra aktif hale gelebilir. Bu da içi sıvı dolu kabarcıklardan oluşan, kurtulması haftalar bulan deri döküntülerine, yani zonaya yol açar. Yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar risk grubunda yer alıyor.
Endişeler
Eski veya yeni, hangi aşı olursa olsun, çalışmalar zona aşısının demansa karşı bir miktar da olsa koruma sağlayabileceğini ortaya koyuyor. Fakat bunu kanıtlayabilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Ayrıca bunun neyden kaynaklandığı da henüz netlik kazanmadı. Geldsetzer'in ekibi, sinir sistemini etkileyen virüslerin bunama riskini artırabileceğini, fakat teorinin test edilmesi gerektiğini düşünüyor.
Öte yandan, 2024'teki çalışmayı yönetmiş Oxford Üniversitesi'nden öğretim görevlisi Dr. Maxime Taquet, kadınlar ile erkekler arasındaki farklı sonuçları 'bağışıklık sistemindeki farklılıklarla' açıklıyor.
Euronews Health'e konuşan Taquet, "Her ne kadar bu durum varsayımsal olsa da, kadın ve erkeklerde farklı bir sonuçla karşılaştığımızda bunda bağışıklığın etkili olduğunu düşünüyoruz" dedi.Euronews